|
Αργή και
σταδιακή φύση των μεταρρυθμίσεων: Σε μια εποχή
ταχύτητας και άμεσων απαιτήσεων, οι πολίτες
αποζητούν λύσεις που προσφέρουν γρήγορα
αποτελέσματα. Τα μεταρρυθμιστικά προγράμματα που
απαιτούν χρόνο και συμβιβασμούς γίνονται
λιγότερο ελκυστικά.
Αποκοπή από
την κοινωνική πραγματικότητα: Ο κεντρώος λόγος
συχνά περιορίζεται σε θεσμικές και τεχνοκρατικές
αλλαγές, χωρίς να καταφέρνει να συνδεθεί άμεσα
με τις καθημερινές αγωνίες και ανάγκες των
πολιτών.
Έλλειψη
συναισθηματικής δύναμης: Τα κεντρώα κόμματα
αποφεύγουν την έντονη ρητορική, προτάσσοντας την
ορθολογική επιχειρηματολογία. Ωστόσο, αυτό τα
καθιστά πολιτικά «άχρωμα» και ανίκανα να
κινητοποιήσουν συναισθηματικά τους πολίτες.
Η
Ελκυστικότητα του Αντισυστημικού Λόγου
Σε αντίθεση
με τον κεντρώο μεταρρυθμιστικό λόγο, ο
αντισυστημικός λόγος – είτε προέρχεται από τα
δεξιά είτε από τα αριστερά – φαίνεται να
προσελκύει όλο και περισσότερους πολίτες, όπως
αποδεικνύεται από τα εκλογικά αποτελέσματα.
Υπόσχεται
άμεση αλλαγή: Τα αντισυστημικά κινήματα
προσφέρουν μια αφήγηση ριζικής ανατροπής, χωρίς
να δεσμεύονται από τις πολυπλοκότητες της
εφαρμογής των πολιτικών τους.
Δημιουργεί
έναν ξεκάθαρο «εχθρό»: Είτε πρόκειται για την
«ελίτ», την «παγκοσμιοποίηση» ή το «παλιό
πολιτικό σύστημα», ο αντισυστημικός λόγος
δομείται πάνω σε έναν δυϊσμό που απλοποιεί τα
προβλήματα και δημιουργεί μια αίσθηση
σύγκρουσης.
Εκμεταλλεύεται την κρίση εμπιστοσύνης στους
θεσμούς: Καθώς οι πολίτες απομακρύνονται από τα
παραδοσιακά κόμματα, η ψήφος προς
αντισυστημικούς υποψηφίους θεωρείται πολλές
φορές «τιμωρητική» απέναντι στο κατεστημένο.
Πόλωση,
Κρίση Πολιτειότητας και η Διάσπαση του Κέντρου
Ο
μεταρρυθμιστικός λόγος δεν λειτουργεί στο
πολιτικό κενό. Η άνοδος της πολιτικής πόλωσης
και η κρίση πολιτειότητας αποδυναμώνουν ακόμη
περισσότερο τις κεντρώες πολιτικές δυνάμεις.
Πόλωση και
διχασμός: Σήμερα, οι πολιτικές συζητήσεις
καθορίζονται από σκληρές συγκρούσεις και
λιγότερο από διαλόγους σύνθεσης. Ο κεντρώος
λόγος, που στηρίζεται στη διαπραγμάτευση και τον
ρεαλισμό, φαίνεται αδύναμος μπροστά στην έντονη
ρητορική των άκρων.
Η
εκπαίδευση και η πολιτειακή αγωγή σε κρίση: Οι
νέες γενιές δεν εκπαιδεύονται πλέον στις αξίες
του δημοκρατικού διαλόγου και της σταδιακής
προόδου. Αντίθετα, ενισχύεται η λογική του
πολιτικού ακτιβισμού, που συχνά βασίζεται σε
απόλυτες θέσεις και άμεσες απαιτήσεις.
Αποκοπή από
τις κοινωνικές τάξεις και περιοχές: Το πολιτικό
κέντρο και ο μεταρρυθμιστικός λόγος φαίνεται να
παραμένουν προσκολλημένα στις αστικές ελίτ,
αδυνατώντας να επικοινωνήσουν με τα λαϊκά
στρώματα και τις απομακρυσμένες περιοχές.
Οι
τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις σε πολλές
χώρες δείχνουν ξεκάθαρα το πρόβλημα του
μεταρρυθμιστικού κεντρώου λόγου.
Στη Γαλλία,
οι εκλογές ανέδειξαν την ενίσχυση της ακροδεξιάς
και της ριζοσπαστικής αριστεράς, ενώ οι κεντρώες
δυνάμεις του Μακρόν χάνουν έδαφος.
Στη Γερμανία, το CDU και το SPD, οι δύο
κυρίαρχες δυνάμεις του κέντρου, αντιμετωπίζουν
διαρροές προς πιο ριζοσπαστικά κόμματα, όπως η
Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Στην Ελλάδα, οι ενδιάμεσοι πολιτικοί χώροι
δυσκολεύονται να διατυπώσουν ένα ισχυρό αφήγημα
που να κινητοποιεί τους πολίτες, ενώ η πολιτική
πόλωση κυριαρχεί.
Πώς Μπορεί
να Ανακάμψει ο Κεντρώος Μεταρρυθμιστικός Λόγος;
Για να
ξαναγίνει ελκυστικός, ο μεταρρυθμιστικός λόγος
πρέπει να προσαρμοστεί στις σύγχρονες απαιτήσεις
και να αντιμετωπίσει την αποξένωσή του από την
κοινωνία.
Τολμηρότερες και ταχύτερες μεταρρυθμίσεις: Το
κέντρο πρέπει να σταματήσει να είναι
«άτολμο» και να δείξει μεγαλύτερη
αποφασιστικότητα σε θέματα κοινωνικής και
οικονομικής πολιτικής.
Ενίσχυση
της συμμετοχής των πολιτών: Η πολιτική δεν
μπορεί να είναι μόνο υπόθεση των ειδικών.
Χρειάζεται περισσότερη συμμετοχική δημοκρατία
και ουσιαστικός διάλογος.
Σαφής και
συναισθηματικά φορτισμένη επικοινωνία: Το κέντρο
πρέπει να μάθει να μιλά με πάθος, να αφηγείται
ιστορίες και να δημιουργεί όραμα για το μέλλον.
Αναβάθμιση
της πολιτειακής αγωγής: Μια νέα γενιά πολιτών
που κατανοεί τη σημασία της δημοκρατίας και των
μεταρρυθμίσεων είναι αναγκαία για τη διατήρηση
της πολιτικής ισορροπίας.
Ο
μεταρρυθμιστικός, κεντρώος λόγος πρέπει να
επανεφεύρει τον εαυτό του. Αν δεν το κάνει,
κινδυνεύει να μείνει στο περιθώριο της πολιτικής
ζωής, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό για τις
ριζοσπαστικές και λαϊκιστικές δυνάμεις.
Νίκος
Παναγιώτου (Athens Voice)
|
